96. Urszula Poprawska o "Ciemności w południe" Arthura Koestlera (MDT 2020)

Na przekład: Podcast STL

Ciemność w południe Arthura Koestlera to jedna z najwybitniejszych powieści politycznych XX wieku obnażająca mechanizmy totalitaryzmu stalinowskiego. Wykracza ona zdecydowanie poza doraźność opisu historycznego, może więc być odczytywana jako parabola odnosząca się do wszelkich totalitaryzmów. Napisana w latach 1939-40, po wojnie odniosła wielki sukces; przetłumaczono ją na trzydzieści języków i włączono do kanonu lektur szkolnych i uniwersyteckich. Polski przekład autorstwa Tymona Terleckiego ukazał się w roku 1949. Zarówno ten, jak i wszystkie inne przekłady oparte zostały – przypadek niezwykle rzadki we współczesnej literaturze – na pierwszym, angielskim przekładzie Daphne Hardy, sądzono bowiem, że oryginał niemiecki przepadł w zamęcie wojny. Od przekładu angielskiego minęło 80 lat, gdy w szwajcarskich archiwach odnalazł się tekst oryginału. Cenne odkrycie zaowocowało powstaniem nowego polskiego tłumaczenia, dokonanego w oparciu o oryginalną, niemiecką wersję powieści Koestlera. Nowe tłumaczenie zawiera fragmenty zmienione lub nieistniejące w przekładzie Terleckiego. Ukazało się ono nakładem wydawnictwa PIW równo 70 lat od daty publikacji przekładu Terleckiego.

Urszula Poprawska (ur. w 1954 r.) – tłumaczka literatury niemieckojęzycznej, z wykształcenia filolog języka polskiego. Przełożyła około pięćdziesięciu pozycji, zarówno non-fiction, jak i beletrystykę. Przetłumaczyła powieść Katii Petrowskiej Może Estera (WUJ 2015), Odkrycie kiełbaski z curry Uwe Timma (Wydawnictwo Od Do 2018), Ósme życie Nino Haratischwili (Wydawnictwo Otwarte 2016), tej samej autorki Kotkę i Generała (Wydawnictwo Otwarte 2019), Słonie w ogrodzie Meral Kureyshi (WUJ 2018), Z nowego wspaniałego świata Güntera Wallraffa (Czarne 2012), Szturmując niebo Rebiji Kadir i Alexandry Cavelius (Czarne 2011), Ciemność w południe Arthura Koestlera (PIW 2019). Mieszka w Krakowie.

Odcinek jest niewielką częścią wystawy "Portrety przekładu" przygotowanej na Międzynarodowy Dzień Tłumacza 2020. Więcej materiałów można znaleźć na stronie - portrecie.

"Na przekład" jest podcastem Stowarzyszenia Tłumaczy Literatury, organizacji, która od 2009 roku zrzesza tłumaczy i tłumaczki książek, działając na rzecz lepszej widoczności zawodu, godziwych warunków pracy i życia oraz przyjaznych kontaktów między tłumaczami książek w Polsce i na świecie. Na stronie Stowarzyszenia (stl.org.pl) można znaleźć dużą bazę ogólnodostępnej wiedzy dla osób zainteresowanych pracą tłumacza literackiego, a także kontakty do tłumaczy i tłumaczek zrzeszonych w STL. Jeszcze więcej danych i informacji na temat aspektów finansowych, prawnych i organizacyjnych dostępnych jest dla zalogowanych członków. Muzyka wykorzystana w czołówce i zakończeniu odcinka pochodzi z utworu "Mystery Sax" (Kevin MacLeod, Creative Commons License). Grafika w nagłówku strony podcastu: JT Davis (Black Background) na Flickr.com (licencja CC). Chętnie wysłuchamy Waszych uwag i sugestii pod adresem [email protected]