۱۲— کشف راز فسیل تایوانی با استفاده از فناوری تعیین پروتئین‌های باستانی

پادکست علمی نکسوس

راز یک فسیل انسانی که دهه‌ها دانشمندان را به خود مشغول کرده بود، بالاخره فاش شد! یک استخوان فک باستانی که بیش از ۲۰ سال پیش در سواحل تایوان توسط خدمه یک کشتی ماهیگیری از آب بیرون کشیده شد، نه تنها متعلق به یک خویشاوند کهن انسانی است، بلکه هویت دقیق آن نیز مشخص شده: یک دنیسووان!

این کشف، که با استفاده از تکنیک‌های پیشرفته تحلیل پروتئین‌های باستانی صورت گرفته، دنیای ماقبل تاریخ را دگرگون می‌کند و محدوده جغرافیایی شناخته‌شده این انسان‌های مرموز را از مناطق سرد و مرتفع سیبری و تبت به اقلیم‌های گرم‌تر و شرقی‌تر گسترش می‌دهد.

در این اپیزود از پادکست نکسوس، به سفری شگفت‌انگیز در زمان می‌رویم تا بفهمیم:

• چگونه دانشمندان پس از سال‌ها تلاش و با اصلاح دقیق تکنیک‌های استخراج پروتئین، موفق به شناسایی این فسیل مرموز، موسوم به «پنگهو ۱» شدند؟
• دنیسووان‌ها چه کسانی بودند و چرا کشف آن‌ها در تایوان، تصورات قبلی ما را درباره پراکندگی جغرافیایی‌شان به چالش می‌کشد؟ (از سیبری سرد تا تایوان گرمسیری!)
• این یافته چگونه به درک ما از تعاملات دنیسووان‌ها با انسان‌های مدرن (هومو ساپینس) و میراث ژنتیکی آن‌ها در جمعیت‌های امروزی، به‌ویژه در منطقه اقیانوس آرام، کمک می‌کند؟
• آیا این کشف می‌تواند به ما در ترسیم چهره واقعی دنیسووان‌ها و شناسایی سایر فسیل‌های احتمالی آن‌ها در نقاط دیگر جهان، مانند «مرد اژدها» در چین، کمک کند؟

همراه ما باشید تا با جزئیات این اکتشاف هیجان‌انگیز و پیامدهای آن برای بازنویسی تاریخ تکامل انسان آشنا شوید. سفری به اعماق گذشته، در جستجوی ردپای خویشاوندان فراموش‌شده‌مان.

کلمات تخصصی به کار رفته در این اپیزود:

• دنیسووان (Denisovan): گروهی از انسان‌های باستانی (آرکائیک) که خویشاوند نزدیک نئاندرتال‌ها و انسان‌های امروزی (هومو ساپینس) بوده‌اند. نام آن‌ها از غار دنیسووا در سیبری گرفته شده که اولین بقایای آن‌ها در آنجا کشف شد.
• پروتئین‌های باستانی (Ancient Proteins): مولکول‌های پروتئینی که از بقایای موجودات بسیار قدیمی (مانند فسیل‌ها) استخراج می‌شوند. تحلیل این پروتئین‌ها می‌تواند اطلاعاتی درباره گونه، روابط تکاملی و حتی گاهی جنسیت فرد ارائه دهد، به‌ویژه زمانی که DNA به دلیل قدمت زیاد تخریب شده باشد.
• انسان‌تبار (Hominin): گروهی از نخستی‌ها که شامل انسان‌های امروزی، اجداد مستقیم آن‌ها و گونه‌های منقرض‌شده خویشاوند نزدیک انسان (مانند نئاندرتال‌ها و دنیسووان‌ها) می‌شود.
• توالی آمینواسیدی (Amino Acid Sequence): ترتیب قرارگیری آمینواسیدها در یک پروتئین. این توالی ساختار و عملکرد پروتئین را تعیین می‌کند و تفاوت در آن می‌تواند نشانگر تفاوت‌های گونه‌ای یا فردی باشد.
• هومو ساپینس (Homo sapiens): نام علمی گونه انسان امروزی.

منبع خبر:

Mysterious human fossil found in Taiwan was a Denisovan

منابع اشاره شده در این اپیزود:

1. A male Denisovan mandible from Pleistocene Taiwan (Science, 2025)
2. The first archaic Homo from Taiwan (Nature Communications, 2015)
3. The complete mitochondrial DNA genome of an unknown hominin from southern Siberia (Nature, 2010)
4. A late Middle Pleistocene Denisovan mandible from the Tibetan Plateau (Nature, 2019)
5. Direct dating of human fossils and the ever-changing story of human evolution (Quaternary Science Reviews, 2023)
6. A Middle Pleistocene Denisovan molar from the Annamite Chain of northern Laos (Nature Communications, 2022)
7. Massive cranium from Harbin in northeastern China establishes a new Middle Pleistocene human lineage (The Innovation, 2021)

تصویر روی کاور: تصویرسازی هنرمندانه از یک مرد انسان باستانی که به دنیسووان‌ها تعلق داشته است.

منبع تصویر: Cheng-Han Sun