۲۱— باکتری‌های پلاستیک‌خوار: تهدید جدید در کمین بیمارستان‌ها و بیماران

پادکست علمی نکسوس

آیا تا به حال تصور کرده‌اید ابزاری که برای درمان و بهبودی شما در بیمارستان به کار می‌رود، خود به منبع غذایی برای یک ابرمیکروب خطرناک تبدیل شود؟ در اپیزود ۲۱ از پادکست علمی نکسوس، به سراغ یک کشف علمی تکان‌دهنده و بی‌سابقه می‌رویم. پژوهشگران برای اولین بار دریافته‌اند که یک باکتری بدنام بیمارستانی به نام سودوموناس آئروژینوزا ، توانایی شگفت‌انگیز و در عین حال نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است: هضم پلاستیک‌های درجه پزشکی!

در این اپیزود، ماجرا را از ابتدا بررسی می‌کنیم؛ از شناسایی آنزیمی که این باکتری را به یک «پلاستیک‌خوار» تبدیل کرده تا پیامدهای خطرناک آن برای ایمنی بیماران. خواهیم دید که این توانایی چگونه به باکتری کمک می‌کند تا با ساختن سپرهای دفاعی مستحکمی به نام «بیوفیلم»، در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم‌تر شده و عفونت‌های سخت‌درمان‌تری را ایجاد کند. آیا این یک استثناست یا آغاز یک تهدید جدید از سوی گروهی از خطرناک‌ترین باکتری‌های جهان موسوم به پاتوژن‌های ESKAPEE؟

با ما همراه شوید تا پیامدهای این یافته علمی را برای آینده تجهیزات پزشکی و نبرد بی‌پایان ما با عفونت‌های بیمارستانی کشف کنیم.

واژگان تخصصی بکار رفته در این اپیزود:

• سودوموناس آئروژینوزا (Pseudomonas aeruginosa): یک باکتری فرصت‌طلب که به طور گسترده در محیط‌های مختلف از جمله بیمارستان‌ها یافت می‌شود. این باکتری می‌تواند عفونت‌های شدید و اغلب مقاوم به آنتی‌بیوتیک را در انسان، به‌ویژه در افراد با سیستم ایمنی ضعیف، ایجاد کند.
• پلی‌کاپرولاکتون (Polycaprolactone - PCL): نوعی پلاستیک زیست‌تخریب‌پذیر (قابل تجزیه توسط موجودات زنده) که به دلیل همین ویژگی در کاربردهای پزشکی مانند ساخت بخیه‌های قابل جذب، ایمپلنت‌های موقت و پانسمان‌های پیشرفته استفاده می‌شود.
• بیوفیلم (Biofilm): اجتماعی از سلول‌های میکروبی که به یک سطح چسبیده‌اند و توسط یک ماتریس چسبناک و محافظ احاطه شده‌اند. این ساختار به باکتری‌ها کمک می‌کند تا در برابر تهدیدات محیطی مانند آنتی‌بیوتیک‌ها مقاومت کنند و باعث ایجاد عفونت‌های مزمن و پایدار می‌شوند.
• پاتوژن‌های ESKAPEE: سرواژه‌ای برای گروهی از شش باکتری بسیار بیماری‌زا ( انتروکوک فاسیوم، استافیلوکوکوس اورئوس، کلبسیلا پنومونیه، اسینتوباکتر بومانی، سودوموناس آئروژینوزا، و انتروباکتر ) که به دلیل مقاومت بالا در برابر آنتی‌بیوتیک‌های مهم بالینی و توانایی بقای بالا در محیط‌های بیمارستانی، یک تهدید بزرگ برای سلامت جهانی محسوب می‌شوند.

منبع خبر:

Microbe that infests hospitals can digest medical-grade plastic ― a first

مقاله اشاره شده در این اپیزود:

Pseudomonas aeruginosa clinical isolates can encode plastic-degrading enzymes that allow survival on plastic and augment biofilm formation (Cell Reports, 2025)

تصویر روی کاور

توضیح تصویر: تصویر میکروسکوپ الکترونی روبشی رنگی از باکتری سودوموناس آئروژینوزا (آبی) روی اپیتلیوم مژک‌دار بینی انسان. باکتری سودوموناس آئروژینوزا (آبی) برای انسان مضر است و اغلب در بیمارستان‌ها یافت می‌شود.

منبع تصویر: Juergen Berger/Science Photo Library