63. Arend Ardon en Cynthia van der Zwan over werken in de onderstroom

Onderwijs leiden met hart en ziel

Te gast zijn Arend Ardon en Cynthia van der Zwan en we spreken over hun organisatiekundige boek Wat speelt hier? Laat de onderstroom spreken. In dit boek en in ons gesprek geven Arend en Cynthia veel voorbeelden van hoe je als leidinggevende vanuit systemisch perspectief de onderstroom laat spreken. Deze werkwijze is nodig wanneer werkwijzen uit de bovenstroom, zoals veranderplannen of gedragsanalyses, steeds maar niet blijken te werken. Je ervaart weerstand of onveiligheid. Een systemisch perspectief werkt met drie principes: erbij horen, dat is: erkenning van alles en iedereen, ordening en je plek innemen, en de balans tussen geven en ontvangen, bv. qua verantwoordelijkheid en waardering. Erkenning is volgens hen het dragende principe. Voor mij past dat in mijn motto voor een goede onderwijsleidingevende: soms sturen, vaak vertrouwen en verantwoordelijkheid geven, altijd waarderen en erkennen. Wil je systemisch interveniëren in jouw school, begin dan met meerdimensioneel waarnemen, emotioneel en lijfelijk ervaren en onderscheid maken in wat je precies ervaart. Toets vervolgens jouw indrukken bij anderen, waarbij je ook uitzoomt in tijd en ruimte. Doe daarna je een interventie, die je eindigt met een overgangs- of afscheidsritueel. Dit alles vraagt veel van jou als persoon: controle loslaten, durven niet weten, vertrouwen op je zintuigen, en een continue zelfreflectie. Ik noemde in die context de naam Kahneman, die zelfreflectie in de neocortex lokaliseert, ons trage talige hersengebied. Met dit zgn. systeem 2 temper je de pijlsnelle angstige of defensieve reacties van systeem 1, ons reptielenbrein. Deze podcast is mede mogelijk gemaakt door ATTC, schoolleidersopleiding in Hilversum, en De vallei van het goede leven.