29 Iúil 2023 (Baile Átha Cliath)

Nuacht Mhall

Nuacht Mhall. Príomhscéalta na seachtaine, léite go mall.

*

Inniu an naoú lá is fiche de mhí Iúil. Is mise Liam Ó Brádaigh.

Eagraíodh bigilí in Éirinn agus sa Ríocht Aontaithe chun comóradh a dhéanamh ar an amhránaí, Sinead O'Connor, a fuair bás Dé Céadaoin. Bhí sí sé bliana is caoga d'aois. D’eisigh an taibheoir agus gníomhaí as Baile Átha Cliath deich n-albam stiúideo, agus ainmníodh a hamhrán Nothing Compares 2 U ar an gcéad singil domhanda in 1990 ag na Billboard Music Awards. Bhí a leagan den bhailéad, a scríobh an ceoltóir Prince, ar bharr na gcairteacha timpeall an domhain agus ghnóthaigh sí trí ainmniúchán Grammy. Labhair sí amach i gcoinne mí-úsáid ghnéis san Eaglais Chaitliceach. Agus í ag tabhairt ómóis do O'Connor, dúirt an t-amhránaí Róisín Murphy, "Leanfaidh oidhreacht Shinéad de gach rud atá álainn agus cráite faoin bhfírinne ag taispeáint an tsolais dúinn."

Thángthas ar longbhriseadh ársa Rómhánach a chreidtear a bheith níos mó ná 2,000 bliain d'aois amach ó chósta na hIodáile. Tháinig scuad póilíní Carabinieri na hIodáile (atá freagrach as oidhreacht chultúrtha na hIodáile a chosaint) ar an long lastais ar ghrinneall na farraige ag doimhneacht de thart ar 160 méadar. Bhí na céadta amphorae (cineál próca Rómhánaigh a úsáideadh chun earraí amhail fíon agus ola olóige a iompar) ar an long, a meastar a bheith níos mó ná 20 méadar ar fad.

Tá an Ghréig ag dul i ngleic leis an scrios a tharla de bharr líon mór tinte fiáine a leathnaigh trí thithe agus foraoisí a bhí triomaithe mar gheall ar na teochtaí airde an samhradh seo. Tuairiscítear go bhfuil na húdaráis ag fáil lámh in uachtar ar chuid de na tinte is measa. Ba é Dé hAoine an chéad lá nach raibh an Ghréig i “staid chriticiúil airdill”, a dúirt an tAire Géarchéime Aeráide agus Cosanta Sibhialta Vassilis Kikilias. Dúirt Kikilias freisin go mba chóir polasaithe a choigeartú ag gach leibhéal chun ullmhú don ghéarchéim aeráide.

*

Léirithe ag Conradh na Gaeilge i Londain. Tá an script ar fáil i d'aip phodchraolta.

*

GLUAIS

taibheoir - performer

mí-úsáid ghnéis - sexual abuse

longbhriseadh - shipwreck

long lastais - freight ship

tinte fiáine - wildfires

géarchéim aeráide - climate emergency